بندرانزلی با وجود تاریخ کوتاه خود به سرعت صنعتی شده و رشد و توسعه چشم‌گیری داشته است که شروع آن مقارن با حکومت سلسله صفوی در ایران بوده است. امکان ماهی‌گیری، روابط بازرگانی ایران با کشورهای همسایه و دیگر عوامل نخست انزلی را تبدیل به یک شهرک و آن گاه مبدل به یک بندر مهم کرد. اقتصاد بندر انزلی توریستی و ترانزیتی و 30% کشاورزی است. انزلی امروزه به واسطه ارتباط با کشورهای مستقل شمالی‌و نزدیکی به نقاط پرجمعیت و مراکز مهم تجاری وصنعتی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و ضمن تماس دریایی با بندر مهم کرانه دریای مازندران، از راه کانال ولگا – دن و دریای سیاه با بندرهای تجاری و بین المللی کشورهای مختلف اروپایی نیز ارتباط دارد. در این بندر اسکله های قابل استفاده‌ای برای پهلو گرفتن کشتی های بازرگانی فراهم است، به طوری که در یک آن، چندین‌فروند کشتی را به اسکله و چندین فروند دیگر را به صورت دوبله پهلو می‌دهند.برنج،مرکبات،کالاهای‌ساخته‌شده‌و‌ماهی‌از‌محصولات‌این‌شهرستان‌است. مهم‌ترین‌صنایع دستی این شهرستان سبدبافی، حصیربافی و سفال‌گری است. سبدبافی و حصیربافی از صنایع دستی رایج در این شهرستان است که خانگی است. سبد و حصیر مصارف گوناگون دارند و برای کف و سقف به کار می روند و سبد، کلاه، حصیر،زیرانداز، کفپوش از آن‌ها تهیه می‌شوند. سبد و حصیرهای رنگی جنبه هنری و تزیینی دارند. روستاهای اطراف شهرستان بندر انزلی از نظر تولید حصیرهای زیبا و مرغوب شهرت دارند. دو گونه سفال در این شهرستان تولید می‌شوند. سفال‌هایی که از وسایل ضروری زندگی است و مورد استفاده مردم قرار می گیرند مانند سفال‌های سقف برای پوشش بام‌ها و انواع ظروف مورد نیاز خانه ها مانند گلدان،کوزه،نمکدان و غیره. دوم سفال‌هایی که جنبه تزیینی دارند و در ساختن آن ذوق و استعداد به‌کار رفته و گروه دوم به مفهوم واقعی سفال است که جزو صنایع دستی به شمار می آید. صنایع دستی یکی از مهم‌ترین جاذبه های گردشگری شهرستان بندرانزلی را تشکیل می‌دهند.تالاب‌انزلی،منطقه‌ی‌حفاظت‌شده‌سیاکشم،منطقه‌ی‌حفاظت‌شده سرخانکل، آرامگاه آقا سید محمد نجفی، برج ساعت، بقعه امام زاده صالح، بقعه بی بی حوریه، پل غازیان، پل میان‌پشته، ساختمان گمرک، ساختمان معتمدی وکاخ میان پشته نیز برخی از دیدنی‌های شهرستان بندر انزلی را تشکیل می‌دهند.
صنایع و معادن
صنایع‌دریایی‌و کشتی‌سازی، شیلات و انواع کارخانه‌های مرتبط با صنعت شیلان در شهرستان بندرانزلی وجود دارند. از معادن این شهرستان اطلاعات مستندی در دست نیست.
کشاورزی و دام داری
اساس اقتصاد مردم شهرستان انزلی را ماهی‌گیری تشکیل می‌دهد و حدود 30درصد از فعالیت‌های بازرگانی و اقتصادی این ناحیه نیز به کشاورزی اختصاص دارد. آب کشاورزی از رودخانه و چاه تأمین می شود و فرآورده های کشاورزی آن : برنج، بنشن، دانه های روغنی، توتون، گیاهان علوفه ای، سیب، انجیر، انواع مرکبات و گردو است.دام داری نیز در کنار کشاورزی و بیش تر به صورت سنتی رواج دارد.
مشخصات جغرافیایی
بندرانزلی در طول جغرافیایی 49 درجه و 28 دقیقه و عرض جغرافیایی 37 درجه و 33 دقیقه و ارتفاع 24 متر پایین‌تر از سطح آب های آزاد قرار دارد. انزلی در 40 کیلومتری شمال باختری شهر رشت و در مسیر راه اصلی رشت – رضوان شهر و 136 کیلومتری جنوب خاوری آستارا می باشد. رود پسیخان و رود بهمبر از این شهر می‌گذرد. آب و هوای آن معتدل و مرطوب بوده و باران سالانه به طور متوسط 1951 میلی متر است. همسایه‌های بندر انزلی از شمال دریای مازندران، از خاور شهرستان رشت، از جنوب شهرستان صومعه سرا و از باختر شهرستان رضوان شهر هستند. بندرانزلی مهم‌ترین بندر شمالی ایران است که در کرانه جنوب باختری دریای مازندران و در قسمت شبه جزیره غازیان قرار گرفته، طول این شبه جزیره به 35 کیلومتر می رسد که مرداب انزلی را از دریای مازندران جدا می کند. بندر انزلی در مسیر راه رشت – رضوانشهر قرار دارد و تا رشت 40 کیلومتر و تا رضوانشهر 28 کیلومتر فاصله دارد. طبق سرشماری سال 1375 جمعیت شهرستان بندر انزلی 119827 نفر بود. زبان شان فارسی است که آن را با گویش گیلکی ادا می کنند.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
قدیمی‌ترین ذکری که در متن های تاریخی از انزلی وجود دارد مربوط به سال 863 هـ . ق است که در آن زمان دهکده ای کوچک بوده است. این ناحیه از اوایل دوره صفویه، مورد توجه انگلیسی ها، روس ها و دولت مرکزی ایران که پایتخت آن قزوین بود، قرار گرفت. انگلیسی ها در تجارت ابریشم گیلان، با دایر کردن شرکتی تجارتی در مسکو، راه رشت – انزلی – بادکوبه به اروپا را رونق بخشیدند و انزلی به عنوان «دورازه‌اروپا» معروف شد. از این زمان به بعد، انزلی به تدریج به صورت توقف گاهی برای کشتی های تجاری و پلی میان رشت و اروپا قرار گفت و روز به روز بر رونق آن افزوده شد. با روی کار آمدن پهلوی اول و توجه وی به بندر انزلی، این بندر بازسازی و اسکله های جدیدی در انزلی و غازیان ساخته شد و اداره بندر و کشتی رانی مجهز گشتند. در حال حاضر، بندر انزلی یکی از زیباترین شهرهای گیلان و مجهز ترین بندر کرانه های دریای مازندران است که سالانه هزاران تن کالا توسط کشتی، از آن خارج و یا به آن وارد می شود.
